Ik kreeg onlangs de vraag of er volgens mij een link is tussen spiritualiteit en geestelijke gezondheid. Wat volgde was een 2,5 uur durend boompje dat werd opgezet over zingeving, energie, innerlijke kracht, religie, balans, filosofie … Daar mag je mij nu eens altijd voor bellen, zie!
In vol ornaat
Yoga kwam in vol ornaat in mijn leven op een moment dat mijn geestelijke gezondheid op een laag pitje stond. ‘In vol ornaat’, daarmee bedoel ik dat het niet enkel over de fysieke houdingen (asana’s) ging – die probeerde ik al wel langer -, maar dat yoga als filosofie aan mijn gepresenteerd werd, als spirituele levenshouding. Er valt namelijk héél wat inspiratie te halen uit al die oude leringen en geschriften, waaraan je je gedachten, gevoelens en gedragingen kan spiegelen. Maar ik zal me beperken tot hoe bij mij de link tussen mentale gezondheid en yoga tot stand kwam.
Streng
Ik was iemand die erg streng kon zijn voor zichzelf, iemand die veel ‘moest’. Het is een huid die ik nog steeds niet helemaal van me heb kunnen afschudden, maar ze weegt in ieder geval lang niet meer zo zwaar. Tegenover die strengheid, dat moeten presteren, die faalangst …, daar staat de liefdevolle vriendelijkheid en compassie van yoga (ja, en van het Boeddhisme en allicht nog heel wat andere levensbeschouwelijke of religieuze stromingen). Maar het is natuurlijk niet omdat je dat in een boekje leest of er een leraar over hoort vertellen, dat je in een vingerknip een pak coulanter, nonchalanter en milder in het leven gaat staan. Om die vriendelijke zachtheid in je leven te kunnen toepassen, moet ze geoefend worden. Op de yogamat dus.
Interessant fenomeen
Ik leerde effectief die vriendelijkheid voor mezelf te vinden en toe te passen op de mat. Want een yogahouding moet namelijk niet perfect uitgevoerd worden. Wel correct, als in: technisch juist, zodat je je lichaam niet in gevaar brengt. Maar op de weg naar perfectie is de reis belangrijker dan de bestemming. Daar ligt namelijk groei, een zeer interessant fenomeen dat al eens gepaard gaat met weerstand. En laat ik nu net een voorliefde hebben voor interessante fenomenen: die onderzoek ik graag. Ik slaagde er dus in om mezelf te observeren, terwijl ik mezelf in kronkels plooide op mijn mat. Door me te concentreren op mezelf hoorde ik – hoewel het muisstil was in de yogastudio – een kabaal van jewelste. Onder mijn hersenpan zat een waanzinnige drilinstructeur bevelen te schreeuwen over wat ik allemaal (beter/anders) moest doen en me ongenadig te kleineren wanneer dat niet lukte. Zijn (enfin, haar) teleurstelling in mij haalde me naar ongekende laagtes. Ik herkende die stem maar al te goed. Ze hield me continu gezelschap bij alles wat ik deed. In de waan van de dag en met alle mensen die daar van alles van me verwachtten, gehoorzaamde ik die stem en ging ik bij alles tot het uiterste. Het moest tenslotte perfect zijn. Je begrijpt dat mijn mentale gezondheid daar behoorlijk onder leed.
De relativiteit van de houdingen
Tot dan toe dacht ik dat die stem gelijk had. Dat het toch maar normaal was dat je hoog scoorde en goed presteerde. Ik zag er geen graten in. (Familietrekje. 😉) Door yoga als groter geheel te zien, begreep ik dat het absoluut niet nodig is om een asana volmaakt te maken. Voor wie zou het? Mijn zaak maakte het niet. Voor de leraar dan? Voor de mensen rond mij? Ik zag de relativiteit van de houdingen en de essentie van het proberen ervan. Ik begon te voelen wat er gebeurde in mijn lichaam wanneer ik een asana probeerde aan te nemen en welke grens ik daarbij moest – nee, mocht! – respecteren. En vooral hoeveel deugd het deed wanneer ik die vriendelijkheid in mijn oefeningen stak. Niet moeten maar mogen. Niet presteren maar proberen. Geen strengheid, maar zachtheid. Hoe heerlijk was het die mildheid te voelen, wat een verademing, wat een verschil, wat een verandering, wat een… spirituele groei!
Integratie
Nadat ik de techniek van liefdevolle vriendelijkheid en compassie wat getraind had op de yogamat, kon ik zien hoe ik ze ook op andere levensvlakken mocht proberen te integreren. Op andere domeinen was er natuurlijk nog die drang om het goed te doen, te presteren, niet onder te doen, niet te falen… En dus probeerde ik de milde lijn door te trekken en ook in de rest van mijn leven meer zachtheid te brengen. En nog steeds. Want uiteraard is er ook bij mij nog groeimarge. Ik ben geen goeroe die vanuit een ongenaakbare positie zit te orakelen hoe het moet en beweert het goeie voorbeeld te zijn. Niets menselijks is mij vreemd en de balans strengheid-mildheid wiebelt geanimeerd heen en weer.
En dat is dus exact wat ik bedoel wanneer ik zeg dat yoga geen sport is, geen vorm van lichaamsbeweging, maar een filosofie, een levenswijze, een manier van denken en doen. Iets wat je dus niet (enkel) op je mat doet, maar ook thuis, op het werk, onder vrienden, bij vreemden, in de natuur … Want ik heb het hier nu over vriendelijkheid en compassie gehad, maar yoga gaat nog over zoveel meer waar je eens naar kan kijken bij jezelf.
Als je het eens wil proberen, wens ik je veel plezier op het pad!